Do najczęstszych manifestacji ocznych w zapaleniach naczyń należą: zapalenie spojówek/nadtwardówki (najczęściej: ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń, eozynofilowa ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń, mikroskopowe zapalenie naczyń), zapalenie twardówki (mikroskopowe zapalenie naczyń), zapalenie gruczołów łzowych/obturacja kanalików łzowych (ziarniniakowatość z zaleniem naczyń, eozynofilowa ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń), naciek zagałkowy/pseudoguz/wytrzeszcz (ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń), zapalenie przedniego odcinka błony naczyniowej oka (choroba Behceta, zespół Cogana), zapalenie rogówki (ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń, zespół Cogana), zapalenie naczyń siatkówki (choroba Behceta, eozynofilowa ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń). W unikalny sposób wzrok zajmuje olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic (najczęstsze zapalenie naczyń osób>50rż)- wraz z ubytkiem w polu widzenia lub całkowitym zaniewidzeniem czesto pojawia się ból i sztywność barków czy ból żuchwy podczas jedzenia.
Wymienione zaburzenia mogą być obecne w momencie rozpoznania choroby jak i pojawiać się w kolejnych latach. Chory z zajęciem oka w przebiegu zapalenia naczyń może zgłaszać: ból oka, zaczerwienienie spojówek, łzawienie, suchość oczu, świąd oczu, światłowstręt, wrażenie ucisku na gałkę oczną, trudność z domknięciem powiek/wrażenie wytrzeszczu, nieostre widzenie, „mroczki” lub błyski w polu widzenia, zaburzenie widzenia barw, ubytek w polu widzenia, przejściowe lub trwałe zaniewidzenie.
Stwierdzenie zajęcia części oka przez zapalenie naczyń (po wykluczeniu czynników infekcyjnych) może stanowić podstawę do intensyfikacji leczenia przez lekarza prowadzącego. W chwili wystąpienia ostrych objawów ocznych warto zatem udać się na pilną wizytę kontrolną u okulisty a następnie z jej wynikiem zgłosić się do lekarza prowadzącego. Warto pamiętać również, że działania niepożądane leków stosowanych w zapaleniach naczyń również mogą dotyczyć oka. Do najczęstszych ocznych powikłań leczenia należy zaćma posterydowa i infekcyjne zapalenia, w tym głównie spojówek. Część omawianych stanów może dawać objawy późno lub przebiegać skąpoobjawowo, więc każdy pacjent z zapaleniem naczyń powinien pozostawać pod stałą opieką okulisty i regularnie poddawać się badaniom, w tym badaniu w lampie szczelinowej, ocenie ciśnienia w gałce ocznej oraz ocenie dna oka. W wybranych przypadkach konieczne są dodatkowe badania jak OCT czy ocena pola widzenia (np. w olbrzymiokomórkowym zapaleniu tętnic). Owocna współpraca okulisty i reumatologa jest kluczowa dla powodzenia leczenia chorych z manifestacją oczną zapaleń naczyń a szybka reakcja pacjenta w momencie wystąpienia objawów ocznych przyspiesza prawidłową diagnozę i wdrożenie odpowiedniego leczenia.
opracowała:
dr n. med. Katarzyna Wawrzycka-Adamczyk